Czy wiesz, na czym polega odczyn poszczepienny? Jakie są jego charakterystyczne objawy i czy gorączka po szczepieniu jest groźna dla dzieci?
Czym jest i kiedy występuje miejscowy odczyn poszczepienny?
Szczepionki to biologiczne preparaty, które są wykorzystywane w celu zabezpieczenia przed groźnymi chorobami. Dzięki szczepionkom udało się wyeliminować wiele chorób niebezpiecznych dla człowieka. Szczepionki w swoim składzie posiadają antygeny z żywych, lecz znacznie słabszych lub nawet martwych patogenów. Warto też dodać, że szczepionka uaktywnia układ odpornościowy do tworzenia nowych przeciwciał.
Pierwsza szczepionka podawana jest dziecku już w pierwszej dobie życia – na oddziale noworodkowym. Jeżeli z różnych powodów nie może do tego dojść, szczepienie przesuwane jest na pierwszy wolny termin. Pierwsze szczepienie ma za zadanie zabezpieczyć noworodka przed wirusowym zapaleniem wątroby typu B (pierwsza dawka) oraz gruźlicą.
Czasem po szczepionce występuje niepożądany odczyn poszczepienny (NOP). Odczyn poszczepienny to zaburzenie stanu zdrowia, które wystąpiło w okresie nie dłuższym niż 4 tygodnie od podania szczepionki. Częstość występowania odczynu poszczepiennego zależy od typu szczepionki, trzeba jednak podkreślić, że dochodzi do tego coraz rzadziej. Odczyn poszczepienny na ramieniu to tzw. miejscowy odczyn poszczepienny, występuje u około 10% pacjentów. Zasadniczo odczyny poszczepienne dzieli się na bardzo częste, częste, umiarkowanie częste, rzadkie i bardzo rzadkie.
W większości przypadków odczyn poszczepienny jest łagodny i nie wymaga specjalnych działań leczniczych. To efekt wieloletnich prac, dzięki czemu dzisiejsze szczepionki są w pełni bezpieczne. Oczywiście muszą być również właściwie przechowywane oraz stosowane zgodnie z instrukcjami.
Jednym z najczęstszych działań niepożądanych po szczepieniu jest gorączka. Zazwyczaj występuje w ciągu doby od podania szczepionki i ustępuje po upływie 2–3 dni. Jeżeli gorączka po szczepieniu wyjątkowo daje o sobie znać, można zastosować preparaty na bazie paracetamolu. Na szczęście gorączka poszczepienna na ogół nie jest niebezpieczna dla dzieci.
Odczyn poszczepienny u noworodka
Odczyn poszczepienny u niemowlaka może przyjmować różne postacie. Zaleca się, aby po wykonaniu szczepienia, przez pół godziny czekać pod gabinetem lekarskim i obserwować maluszka, gdyż występuje ryzyko wczesnych niepożądanych reakcji poszczepiennych.
Dziecko po podaniu szczepionki może być marudne, apatyczne i rozdrażnione. Charakterystyczne są również brak apetytu oraz częsty płacz. Oczywiście niemowlę nie przekaże nam tych informacji, dlatego też rodzice powinni uważnie obserwować maluszka.
W niektórych przypadkach zwiększa się również temperatura ciała, a nawet występuje gorączka, o czym wspomniano już wcześniej. Oprócz tego spotyka się odczyn poszczepienny na ramieniu w postaci rumienia i obrzęku, okolica ta może być też bolesna. Rozwiązaniem problemu wysokiej gorączki a przy okazji możliwej bolesności miejsca po kłuciu jest podanie leku przeciwgorączkowego i przeciwbólowego. Pierwszy wyborem powinien być lek z paracetamolem.
Aby poradzić sobie z bólem, nie zawsze musisz od razu sięgać po środki farmakologiczne, czasem wystarczy zapewnić maluszkowi odrobinę komfortu – położyć niemowlę w łóżeczku w otoczeniu ciszy lub łagodnej muzyki i przykryć kocykiem. Pomocne może być również przystawienie do piersi czy zrobienie chłodnych okładów. Wielu specjalistów zaleca kompres z sody oczyszczonej w miejscu wkłucia, co pomaga zmniejszyć obrzęk.
Wszystkie wymienione objawy z reguły nie trwają u maluszka dłużej niż 2–3 dni. Jeżeli jednak dolegliwości nie ustąpią, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem i postępować zgodnie z jego zaleceniami. Dobrze też pamiętać, że czasem po szczepieniu przeciwko odrze lub różyczce u niemowlęcia może pojawić się bladoróżowa wysypka lub powiększające się węzły chłonne nawet po upływie dwóch tygodni.
Odczyn poszczepienny u dziecka starszego
Po podaniu szczepionki w organizmie dziecka zachodzą bardzo złożone procesy, których celem jest wytworzenie określonej odporności przeciwko wybranymi patogenami. Czasem powoduje to jednak niepożądany odczyn poszczepienny, na szczęście u dzieci starszych dochodzi do tego rzadziej niż u maluszków.
Ponadto starsze dzieci mogą samodzielnie poinformować rodziców o dolegliwościach bólowych czy innych problemach – nadal trzeba jednak pamiętać o szczególnej obserwacji swojej pociechy w ciągu 2–3 dni od szczepienia. Objawy są w większości zbliżone do tych, które mogą wystąpić u niemowląt.