Ospa u dziecka – jakie są objawy i przyczyny?

Ospa wietrzna to choroba, którą większość osób przechorowuje w dzieciństwie. Charakterystyczne objawy towarzyszące chorobie powodują, że zainfekowane dziecko zwykle szybko jest diagnozowane przez lekarza, który zapisuje odpowiednie leczenie i monitoruje przebieg choroby. Na ogół nie jest groźna, ale jej objawy są bardzo uciążliwe. Podpowiadamy, jak ulżyć maluchowi w cierpieniu i jak postępować, gdy na jego ciele pojawi się charakterystyczna wysypka.

Czym jest ospa?

Ospa wietrzna jest chorobą zakaźną przenoszoną drogą kropelkową i poprzez kontakt z osobą zakażoną wirusem Varicella Zoster Virus (VCV)¹. Choroba ta jest w wysokim stopniu zaraźliwa i można zarazić się nią nawet wtedy, gdy większość objawów już ustąpiła. Z tego względu należy często zmieniać i prać ubrania oraz pościel dziecka, a także zachowywać szczególną higienę jego otoczenia i zabawek. Nie zaleca się również spacerowania z maluchem aż do czasu całkowitego zakończenia choroby.

Wirus VCV jest groźny dla osób dorosłych, które nie przechorowały ospy wietrznej w dzieciństwie, zwłaszcza dla kobiet w ciąży. Pozostaje w organizmie na całe życie i u dorosłych może uaktywnić się w postaci półpaśca¹. Ponowne zachorowanie na ospę wietrzną jest bardzo rzadkie, natomiast półpasiec nie należy do rzadkości.

Czemu dzieci chorują na ospę? Jak można zarazić się ospą?

Ospą wietrzną bardzo łatwo się zarazić², ponieważ powodujące ją wirusy mogą być przenoszone przez wiatr na wiele metrów (stąd nazwa choroby). Wystarczy, że w grupie dzieci jest jedno zakażone wirusem ospy, by zaraziła się większość maluchów. W przypadku bezpośredniego kontaktu zakaźność wirusa powodującego ospę wietrzną wynosi 90 procent.

Okres inkubacji wirusa ospy wietrznej może trwać nawet trzy tygodnie, a jeśli dziecko ma osłabioną odporność, nawet dłużej. W tym czasie wirus nie zakaża; faza największej zakaźności ospy przypada na okres od dwóch dni przed pojawieniem się wysypki i do końca trwania infekcji.

Na ospę najczęściej chorują dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym; najwyższą zachorowalność odnotowuje się w grupie wiekowej 5-9 lat². Choroba ta ma u dzieci zwykle łagodny przebieg, choć jej objawy zazwyczaj są bardzo nieprzyjemne.

Objawy ospy wietrznej u dzieci

W przypadku choroby, jaką jest ospa wietrzna, pierwsze objawy świadczące o chorobie to charakterystyczna grudkowo-pęcherzykowa wysypka². Pęcherzyki wypełnione są płynem, a wysypka występuje na całym ciele, zarówno na skórze owłosionej, jak i nieowłosionej, głównie w górnych partiach, także na błonach śluzowych gardła i jamy ustnej, co jest bardzo bolesne. Pęcherzyki po jakimś czasie przekształcają się w swędzące strupki, które samoistnie odpadają.

Nie należy ich drapać, ponieważ mogą wówczas pozostać po krostkach ślady – zazwyczaj jednak ospa wietrzna nie pozostawia na skórze żadnych „pamiątek”. Wysypka może pojawiać się w przebiegu ospy wietrznej kilkukrotnie w różnych częściach ciała.

Objawy ospy u niemowlaka i starszych dzieci to także gorączka i bóle mięśni oraz głowy². Dziecko zazwyczaj jest osłabione i nie ma apetytu. Przez okres trwania choroby, czyli około dwóch tygodni, powinno pozostać w domu. Jeśli konieczna jest dodatkowa konsultacja z lekarzem w trakcie trwania choroby, zaleca się zamówić wizytę domową, by nie narażać malucha na stres, a innych dzieci i osób dorosłych na zakażenie.

Jak leczy się ospę u dzieci?

Ospa to choroba wirusowa, więc przy łagodnym przebiegu lekarze zazwyczaj stosują leczenie objawowe. Dziecko chorujące na ospę wietrzną powinno dużo odpoczywać. Nie znaczy to, że musi leżeć w łóżku, ale wskazany jest oszczędzający tryb życia i lekkostrawna dieta¹. Zalecane są leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe², najlepiej takie, w których skład wchodzi paracetamol, bezpieczny dla dzieci.

Dla dzieci, których masa ciała nie przekracza 32 kg, dobrym wyborem będzie Pedicetamol, lek z paracetamolem, który ma postać roztworu i łatwo podać go maluchowi w odpowiedniej dawce. Bezpieczna dobowa dawka paracetamolu dla dzieci to 60 mg na kg masy ciała. Ilość tę należy podzielić na 4-6 porcji podawanych w odpowiednich odstępach czasowych.

Jeśli podajemy dziecku Pedicetamol to właściwą dawkę w mililitrach do podawania co 6 godzin obliczyć należy według wzoru: masa ciała dziecka w kilogramach pomnożona przez 0,15. Podawanie paracetamolu to dobry sposób, by złagodzić objawy ospy wietrznej u dzieci, jednak leku nie należy podawać dziecku dłużej niż 3 dni bez konsultacji z lekarzem³. Zbyt duże dawki leku lub stosowanie go przez długi czas mogą być nadmiernym obciążeniem dla wątroby malucha.

W czasie trwania choroby zalecane są też chłodne kąpiele z dodatkiem np. nadmanganianu potasu, który łagodzi zmiany skórne i świąd². Ubrania, które nosi dziecko, powinny być miękkie i przewiewne, najlepiej wykonane z naturalnych materiałów, tak by skóra mogła swobodnie oddychać².

Bibliografia:

1. Anna Mierzejewska, Anna Jung, Ospa wietrzna u dzieci, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2012/8/4, 329-334.
2. Anna Bednarek, Profilaktyka ospy wietrznej u dzieci – implikacje dla edukacji pielęgniarskiej, Nowa Ped 2015; 19(1): 25-30.