Paracetamol to lek bezpieczny, o ile podawany jest w odpowiednich do wieku i masy ciała dawkach. Dawkowanie paracetamolu u dzieci jest dość proste, ale należy dokładnie zapoznać się z wytycznymi odnośnie do bezpiecznej dla malucha dziennej ilości tego leku. Ważne jest także przestrzeganie odstępów pomiędzy kolejnymi dawkami. Dowiedz się, jak działa paracetamol, jak powinno wyglądać dawkowanie paracetamolu u dzieci i czym grozi stosowanie zbyt dużych ilości tego leku.
Jak działa paracetamol?
Paracetamol, występujący też pod nazwą acetaminofen, to lek znany i stosowany na świecie od ponad stu lat, a w Polsce od lat 90. XX wieku1. Paracetamol ma działanie przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, natomiast nie wykazuje działania przeciwzapalnego1. Przeciwgorączkowe działanie paracetamolu jest prawdopodobnie związane z bezpośrednim oddziaływaniem na podwzgórzowy ośrodek termoregulacji powodując rozszerzenie naczyń obwodowych, co skutkuje zwiększonym poceniem, zwiększonym przepływem krwi przez skórę i utratą ciepła.
Działanie przeciwbólowe paracetamolu polega na hamowaniu syntezy prostaglandyn w ośrodkowym układzie nerwowym oraz, w mniejszym stopniu na blokowaniu sygnałów bólowych w obwodowym układzie nerwowym. Powoduje to zmniejszenie wrażliwości receptorów bólowych, dzięki czemu podwyższony zostaje tzw. próg bólu1. Sprawia to, że ból jest mniej odczuwalny.
Po podaniu paracetamolu temperatura obniża się na około 6-8 godzin, natomiast działanie przeciwbólowe utrzymuje się przez 4-6 godzin. Reakcja taka powinna nastąpić już po jednorazowym podaniu leku. Paracetamol stosowany jest w celu obniżenia gorączki oraz przy dolegliwościach bólowych o słabym lub średnim nasileniu.
Paracetamol – czy jest bezpieczny dla dzieci?
Paracetamol uznawany jest za bezpieczniejszy niż dostępne bez recepty niesteroidowe leki przeciwzapalne, które również działają przeciwbólowo czy przeciwgorączkowo. Paracetamol zalecany jest dla osób uczulonych na kwas acetylosalicylowy i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne. Nie wywołuje typowych dla tych leków działań niepożądanych związanych z mechanizmem działania przeciwzapalnego, ale także powinien być dawkowany ostrożnie, zgodnie z zaleceniami.
Paracetamol może być stosowany przez kobiety w ciąży, karmiące piersią, można podawać go noworodkom i niemowlętom. Należy przy tym stosować się do zaleceń fachowego personelu medycznego, dokładnie zapoznać się z poradami, jak powinno wyglądać dawkowanie paracetamolu i nie przekraczać maksymalnej dziennej dawki tego leku. To bardzo ważne, a nie zawsze łatwe do spełnienia, ponieważ na rynku dostępnych jest wiele preparatów zawierających paracetamol i łącząc je, można bezwiednie tę substancję przedawkować.
Dobowa i jednorazowa dawka paracetamolu, czyli jak dawkować paracetamol u dzieci?
Zalecana bezpieczna dobowa dawka paracetamolu dla dzieci to 60 mg na kg masy ciała. Dawka dobowa paracetamolu powinna być podzielona na 4 porcje (czyli dawki jednorazowe) po 15mg na kg masy ciała podawane co 6 godzin lub 6 porcji po 10mg na kg masy ciała podawane co 4 godziny2. Oznacza to, że np. noworodek ważący ok. 4 kg powinien otrzymywać dawkę dobową wynoszącą 240mg (4kg x 60mg na kg masy ciała) i jednorazową dawkę 60 mg (4kg x 15mg na kg masy ciała) paracetamolu podawaną co 6 godzin (4 razy dziennie), a dobowa dawka paracetamolu dla dziecka w wieku około 3 lat ważącego około 13 kg to ok. 780mg dziennie. Dla dziecka ważącego 32 kg jednorazowa dawka paracetamolu podawana co 6 godzin wynosi 480 mg2.
W celu wyznaczenia dokładnej dawki jednorazowej paracetamolu podawanej co 6 godzin w postaci roztworu o stężeniu 100mg/ml (10%) należy pomnożyć masę ciała dziecka w kilogramach przez 0,15. Otrzymany wynik wyznacza ilość mililitrów paracetamolu, które należy podać dziecku2.
Czym grozi zażycie zbyt dużej dawki paracetamolu?
Paracetamol jest metabolizowany przez wątrobę, ale w większych dawkach jest dla niej dużym obciążeniem i może doprowadzić nawet do uszkodzenia tego narządu3. Około 5 proc. paracetamolu przekształcane jest w związek toksyczny dla wątroby, który jest wprawdzie szybko neutralizowany, ale zbyt duże dawki paracetamolu mogą wyrządzić poważne szkody.
Należy raz jeszcze podkreślić, że paracetamol łatwo jest przedawkować, ponieważ znajduje się on w różnych lekach dostępnych bez recepty przeznaczonych do leczenia objawów przeziębienia i grypy. Dlatego należy dokładnie zapoznać się z ulotką każdego podawanego dziecku leku, tak by dobowa dawka paracetamolu nie została przekroczona.
Co ważne, leków z paracetamolem nie należy podawać dziecku dłużej niż 3 dni bez konsultacji z lekarzem.
Jeśli okaże się to konieczne, lekarz może zalecić dłuższą terapię i ustalić odmienne dawkowanie. Jeśli u malucha pojawią się objawy wskazujące na przedawkowanie paracetamolu, takie jak nudności, wymioty i ból brzucha, należy natychmiast odstawić lek i zasięgnąć porady lekarza.
Dla dzieci do 32 kg warto wybrać lek Pedicetamol z paracetamolem w postaci doustnego roztworu, który łatwo jest podać maluchowi w odpowiedniej ilości.
Bibliografia:
- Marta Jóźwiak-Bebenista, Jerzy Z. Nowak, PARACETAMOL: MECHANISM OF ACTION, APPLICATIONS AND SAFETY CONCERN, Acta Poloniae Pharmaceutica ñ Drug Research, Vol. 71 No. 1 pp. 11ñ23, 2014.
- Charakterystyka produktu leczniczego Pedicetamol.
- Agnieszka Neumann-Podczaska, Miejsce paracetamolu wśród leków przeciwbólowych, GERONTOLOGIA POLSKA 2013, 4, 133-137.