Gorączka, niezależnie od tego, czy u niemowląt, dzieci, czy też dorosłych, zawsze wzbudza niepokój. Szczególnie martwi u najmłodszych członków rodziny. Choć sama w sobie stanowi jedynie odpowiedź odpornościową organizmu, zawsze wynika z jakichś przyczyn, które zdecydowanie warto poznać. Co więcej, od pewnej wysokości gorączka stanowi zagrożenie dla zdrowia, a nawet dla życia człowieka – dlatego należy dążyć do jej zbijania.
Co oznacza gorączka?
Przyjmuje się, że prawidłowa temperatura ciała człowieka wynosi 36,6-37,0°C. O gorączce mówimy, gdy temperatura przekracza wartość 38°C. Bezpośrednio wywołują ją substancje pirogenne w organizmie, które oddziałują na jego ośrodek termoregulacyjny. Do takiego stanu mogą doprowadzić różne czynniki, najczęściej są to wirusy, bakterie, alergeny albo toksyny, przed którymi broni się układ odpornościowy. Podwyższona temperatura ciała pomaga w ich zwalczaniu, ponieważ stwarza warunki trudniejsze do normalnego bytowania drobnoustrojów. Ponadto stymuluje aktywność systemu immunologicznego, który produkuje więcej przeciwciał oraz komórek obronnych. Można zatem stwierdzić, że gorączka stanowi stan korzystny dla zdrowia i nie powinno się dążyć do jej przedwczesnego zbijania, pomimo że powoduje dyskomfort.
Kiedy podawać leki przeciwgorączkowe?
Na ogół przyjmuje się, że podwyższonej temperatury ciała nie należy zbijać, dopóki nie przekroczy ona 38°C. Zawsze warto jednak w tej kwestii konsultować się z lekarzem, który bierze pod uwagę indywidualny stan zdrowia każdego pacjenta. Inaczej znoszą gorączkę osoby dorosłe, a inaczej niemowlęta. Dobry przykład stanowi jednodniowa gorączka u dziecka, szczególnie jeśli to pierwsza gorączka w życiu. To specjalista powinien ustalić jej przyczyny i zadecydować o ewentualnym leczeniu. W przypadku dzieci poniżej 3. roku życia podawanie jakichkolwiek leków (także przeciwgorączkowych) wymaga konsultacji z lekarzem. Sprawdź wszystko, co musisz wiedzieć o gorączce u dzieci.
Jednodniowa gorączka – najczęstsze przyczyny
O jednodniowej gorączce można mówić wówczas, gdy nazajutrz temperatura ciała wróciła do normy. Taki stan może świadczyć o tym, że układ odpornościowy uporał się z alarmującym go problemem. Jednodniowa gorączka może mieć jednak także inne, mniej oczywiste przyczyny. Powodują ją między innymi:
- Niektóre leki – gorączkę mogą powodować między innymi niektóre antybiotyki, leki przeciwhistaminowe, immunosupresyjne, przeciwdrgawkowe i neuroleptyczne. Jeśli podczas ich przyjmowania temperatura ciała wzrasta, należy skonsultować się z lekarzem.
- Szczepienia – podwyższona temperatura ciała po szczepieniu stanowi często spotykaną reakcję organizmu. Co więcej, nie zawsze gorączka występuje bezpośrednio po szczepieniu. Zależnie od rodzaju szczepienia gorączka może pojawić się w odstępie 1-2 tygodni po iniekcji.
- Nadmierny wysiłek fizyczny – intensywny trening zwiększa ciepłotę ciała. Jeśli jest wykonywany w niesprzyjających warunkach, na przykład podczas upalnych dni, może doprowadzić nawet do gorączki.
- Przegrzanie organizmu – może doprowadzić do niego długotrwałe przebywanie w otoczeniu o wysokiej temperaturze, na przykład w saunie lub na pełnym słońcu. Najbardziej niebezpieczny jest udar słoneczny, podczas którego gorączka może osiągnąć wartość nawet 41°C.
- Sytuacje stresowe – nadmierny stres może prowadzić do tzw. gorączki psychogennej. Podwyższona temperatura ciała może stanowić następstwo stresu zarówno nagłego, jak i przewlekłego.
- Ząbkowanie (u dzieci) – gorączka spowodowana ząbkowaniem stanowi kwestię dyskusyjną wśród lekarzy. Wymaga konsultacji ze specjalistą, aby ustalić konkretną przyczynę podwyższonej temperatury ciała.
Czy jest możliwa gorączka bez innych objawów?
Większość osób, mówiąc o objawach towarzyszących gorączce, ma na myśli przede wszystkim symptomy typowe dla przeziębienia, na przykład katar, kaszel czy też dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Ponieważ jednak gorączka może mieć także inne (wymienione wyżej przyczyny), mogą towarzyszyć jej inne zmiany w samopoczuciu. Najczęściej podczas gorączki odczuwamy dreszcze, bóle mięśniowe oraz ból głowy. Występuje wzmożona potliwość, bladość skóry i szklistość oczu. To symptomy, które mogą wynikać bezpośrednio z podwyższonej temperatury ciała. Jeśli powodują ją na przykład przyjmowane leki, może nie być więcej objawów towarzyszących gorączce.
Gorączka u dziecka bez innych objawów
Małym dzieciom, które nie potrafią jeszcze mówić, trudniej komunikować zmiany w swoim samopoczuciu podczas gorączki. Z tego względu rodzice powinni być szczególnie czujni. Warto zmierzyć temperaturę ciała maluszka, jeśli wykazuje nadmierną drażliwość, często płacze, wierci się i nie ma apetytu.
Gorączka bez innych objawów u dorosłego
Jeżeli zmagasz się z gorączką o niewyjaśnionej przyczynie, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Do specjalisty warto udać się, jeżeli gorączka u dorosłego jest wysoka lub utrzymuje się dłużej niż 3 dni.
Jak obniżyć gorączkę?
Nie należy dopuszczać do wzrostu temperatury ciała do 40°C, nawet jeśli nie towarzyszą jej inne objawy. Gorączka o wartości 41-42°C stanowi już bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia. Z tego względu leki przeciwgorączkowe stosuje się, gdy temperatura przekroczy 38°C. Nawet jednodniowa gorączka może rosnąć szybko. Sposoby na to, jak obniżyć gorączkę u dorosłego, różnią się jednak nieco od tych, jak obniżyć gorączkę u dziecka. W Polsce powszechnie dostępne są leki przeciwgorączkowe bez recepty, na przykład paracetamol i ibuprofen. To właśnie po nie najczęściej sięgają dorośli, gdy mają gorączkę. W przypadku gorączki u dziecka (szczególnie poniżej 3. roku życia) należy natomiast zasięgnąć porady lekarskiej. Podobne zasady dotyczą kobiet w ciąży, które nie mogą zażywać takich leków na własną rękę, ponieważ mogą one zaszkodzić rozwijającemu się w łonie płodowi. Sprawdź więcej informacji na ten temat w artykule: Gorączka w ciąży – jak sobie z nią radzić?
Jednodniowa gorączka u dziecka – postępowanie
Szybko zmieniający się w ciągu dnia stan zdrowia malucha nie powinien być bagatelizowany. Szczególnie niebezpieczna jest wysoka gorączka u dziecka bez innych objawów. W takiej sytuacji koniecznie należy udać się na wizytę lekarską lub skorzystać z teleporady. Lekarz może zalecić stosowanie leków przeciwgorączkowych opracowanych specjalnie dla dzieci, które są bezpieczne już od pierwszych dni życia. Charakteryzuje je forma płynna, która ułatwia podawanie niemowlętom. Takie leki mają stosunkowo małą objętość, dlatego bardzo ważne jest ich precyzyjne dawkowanie. Lekarz ustala dawkę leku odpowiednią dla masy ciała dziecka. To również specjalista decyduje o częstotliwości podawania leków przeciwgorączkowym dzieciom. Bardzo wysoka gorączka u dziecka bez innych objawów może być również wystarczającym powodem, by zadzwonić na pogotowie lub udać się na SOR.
Jak postępować podczas gorączki bez innych objawów?
- Przede wszystkim udaj się do lekarza, aby otrzymać rzetelną diagnozę i pomoc medyczną.
- Po powrocie do domu z przepisanymi lekami i odpowiednimi zaleceniami miej termometr pod ręką – bardzo ważne jest regularne monitorowanie temperatury, aby reagować, jeśli gorączka wzrasta.
- Postaw na odpoczynek – ogranicz wykonywanie obowiązków do minimum. Najlepiej leż pod kocem. Warto także uciąć sobie drzemkę, ponieważ sen sprzyja regeneracji organizmu.
- Dbaj o nawadnianie – w trakcie gorączki łatwo o odwodnienie, a stan ten jedynie pogarsza funkcjonowanie organizmu. Z tego względu wskazane jest regularne picie wody, ciepłej herbaty lub naparów ziołowych.