Trzydniówka, a dokładnie rumień nagły, to choroba wirusowa wywołana zakażeniem wirusem opryszczki HHV-6 lub HHV-7. Jest to typowe schorzenie wieku dziecięcego, które dotyka przede wszystkim maluchy przed 2. rokiem życia. W większości przypadków trzydniówka nie daje żadnych objawów oprócz gorączki i wysypki, która pojawia się na ciele po 3 dniach. Sprawdź, jak wygląda trzydniówka u dzieci, ile razy w życiu można ją przechodzić i na czym polega leczenie.
Trzydniówka u dziecka – co to za choroba? Przyczyny trzydniówki
Trzydniówka, inaczej określana jako gorączka trzydniowa, choroba szósta lub rumień nagły (łac. exanthema subitum) jest jedną z najczęstszych chorób wieku dziecięcego. Wywołują ją wirusy z rodziny Hesperviridae, a dokładnie wirus opryszczki HHV-6 i HHV-7. Patogeny przenoszą się drogą kropelkową, a źródłem zakażenia jest przeważnie inna osoba, która podczas kichania lub kaszlu rozsiewa wirusy na innych. Trzydniówka może rozwinąć się też w wyniku pocałunku, wkładania do ust brudnych rąk i dotykania skażonych powierzchni, które były użytkowane przez chorego i na których znajdują się wirusy.
Trzydniówka występuje zwłaszcza u małych dzieci w wieku od 6 miesięcy do 2 lat. Choroba może pojawić się także u osób dorosłych. Szacuje się, że u niemal 100% dwulatków istnieją serologiczne dowody zakażenia, natomiast połowa przypadków wysokiej gorączki u niemowląt i małych dzieci ma związek z trzydniówką. Przebieg choroby jest zwykle łagodny i ma charakter samoograniczający.
Trzydniówka – objawy u dziecka
Trzydniówka rozwija się powoli, a okres inkubacji wirusa wynosi 7-15 dni. Objawy choroby są przeważnie łagodne i obejmują gorączkę, ból gardła oraz wysypkę na skórze. Co ciekawe, gorączka trzydniowa daje objawy u zaledwie 20% zakażonych – najczęściej u dzieci i niemowląt między 6. a 24. miesiącem życia.
Trzydniowa gorączka u dzieci
Pierwszym objawem trzydniówki jest trzydniowa gorączka u dziecka, która może wynosić około 39-40°C i trwać od 3 do 5 dni. Podwyższonej temperaturze ciała towarzyszą takie dolegliwości jak:
- łagodny ból gardła;
- kaszel;
- katar;
- obrzęk węzłów chłonnych;
- łagodna biegunka;
- drgawki gorączkowe;
- zmęczenie;
- opuchlizna powiek;
- grudki na podniebieniu miękkim, tzw. grudki Nagayamy.
- obniżony apetyt.
Z tego powodu trzydniówkę początkowo można pomylić z infekcjami wirusowymi górnych dróg oddechowych. Warto jednak podkreślić, że większość dzieci bardzo dobrze znosi podwyższoną temperaturę ciała przy trzydniówce, a ich nastrój nie ulega pogorszeniu. W skrajnych przypadkach powyższym objawom mogą towarzyszyć choroby narządowe, takie jak np. zespół hemolityczny, leukopenia ze znaczną limfocytozą lub skaza krwotoczna trombocytopeniczna.
Trzydniówka u dzieci – wysypka
Wraz z ustąpieniem gorączki na skórze dziecka pojawia się charakterystyczna, bladoróżowa, plamisto-grudkowa lub rumieniowa wysypka, która na pierwszy rzut oka przypomina różyczkę. Wysypka po gorączce u dzieci, które przechodzą trzydniówkę, ustępuje pod wpływem ucisku. Małe, płaskie i przebarwione plamy z wypukłymi guzkami (średnica 2-5 mm) pojawiają się najpierw na tułowiu, a następnie rozprzestrzeniają się na całe ciało, głównie w kierunku szyi, kończyn, pleców i twarzy. Wysypka trzydniowa nie trwa długo – zwykle znika po kilku godzinach. Zmiany skórne nie pozostawiają blizn i przebarwień.
Co ciekawe, u niektórych dzieci trzydniówka przebiega bez wysypki. Jest to jednak rzadkie zjawisko i dotyczy niewielkiego odsetka chorych.
Trzydniówka u niemowląt – jak leczyć?
Leczenie trzydniówki u dzieci zależy od występujących objawów, jednak przeważnie ogranicza się do:
- odpowiedniego nawodnienia organizmu dziecka, zwłaszcza w przypadku wymiotów i biegunki – ważne jest, aby podawać maluchowi duże ilości wody i płynów zawierających elektrolity. Dowiedz się też, jak nawadniać dziecko przy gorączce;
- stosowania lekkiej diety – zalecana jest dieta bogata w warzywa, owoce i produkty zbożowe;
- zapewnienia dziecku odpoczynku – w trakcie trzydniówki należy unikać aktywności fizycznej, a podczas gorączki i wysypki pozostać z dzieckiem w domu;
- utrzymania wysokiej higieny, aby uniknąć rozprzestrzeniania się choroby na pozostałych domowników.
Objawy trzydniówki, takie jak gorączka i ból głowy można złagodzić dzięki lekom przeciwbólowym i przeciwgorączkowym np. paracetamol, ibuprofen, które należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. W przypadku niemowląt w wieku poniżej 3 miesięcy zaleca się stosowanie paracetamolu. Stosowanie ibuprofenu u dzieci w tej grupie wiekowej jest przeciwwskazane. Gorączkę obniżają również chłodne okłady na czoło i kąpiele w letniej wodzie. Wysypka towarzysząca trzydniówce nie powinna sprawiać żadnych dolegliwości, dlatego nie należy nakładać na skórę żadnych kremów i maści.
Trzydniówka u dzieci – kiedy pójść do lekarza?
Trzydniówka to choroba o łagodnym przebiegu, która nie powoduje powikłań i można ją leczyć w warunkach domowych. Czasami konieczna jest jednak konsultacja z pediatrą, zwłaszcza gdy:
- gorączka pojawia się u dziecka poniżej 3. miesiąca życia;
- wysoka temperatura nie spada po podaniu leków przeciwgorączkowych;
- gorączka utrzymuje się dłużej niż 5 dni;
- pojawiają się drgawki wywołane wysoką temperaturą;
- dziecko źle się czuje po ustąpieniu gorączki;
- wysypka na ciele jest swędząca lub bolesna;
- wysypka trwa dłużej niż 3 dni;
- dziecko ma objawy odwodnienia, takie jak przesuszone błony śluzowe, brak łez przy płaczu, zapadnięte ciemiączko.
W takich sytuacja wizyta u lekarza jest niezbędna, ponieważ trzydniówkę można pomylić z różyczką, odrą lub szkarlatyną.
Sprawdź też artykuł: Wszystko, co musisz wiedzieć, gdy dziecko ma gorączkę.
Ile czasu chore dziecko zaraża trzydniówką? Jak długo trwa zakażalność?
Trzydniówką można zarazić się od osoby z widocznymi objawami i od tej, u której choroba przebiega bezobjawowo. W większości przypadków od zakażenia do pojawienia się gorączki mija od 5 do 15 dni. W tym czasie chory może zarażać innych, dlatego należy izolować go od otoczenia. Dziecko przestaje zarażać po około 24 godzinach od ustąpienia gorączki. Oznacza to, że jeśli maluch nie ma gorączki, ale na jego ciele wciąż pozostaje wysypka, to może pójść do żłobka, przedszkola lub szkoły, a także mieć kontakt z innymi dziećmi. Wysypka trzydniowa nie jest zaraźliwa.
Ile razy w życiu można przechodzić trzydniówkę?
W większości przypadków trzydniówka nie stanowi zagrożenia dla organizmu dziecka, a w jej przebiegu chory zyskuje odporność na całe życie. Jednorazowe przebycie opryszczki może zapewnić trwałą odporność przed wirusem HHV-7, jednak nie chroni przed ponownym zakażeniem wirusem HHV-6. W związku z tym zdarza się, że u niektórych trzydniówka występuje kilka razy w życiu. Najczęściej dzieje się tak u osób z zaburzeniami funkcjonowania układu odpornościowego lub w wyniku nietypowego zakażenia spowodowanego innym wirusem niż HHV-6 lub HHV-7.
Jak uniknąć zachorowania na trzydniówkę?
Niestety, nie istnieje szczepionka zabezpieczająca przed zachorowaniem na trzydniową gorączkę u dzieci. Aby zapobiec ponownemu zakażeniu wirusem opryszczki, należy unikać kontaktu z osobami chorymi i przestrzegać podstawowych zasad higieny osobistej.
Trzydniówka u dziecka – podsumowanie
Trzydniówka to częsta choroba wieku dziecięcego o charakterystycznym, łagodnym przebiegu. Jej główne objawy to wysypka i gorączka u dzieci, która może utrzymać się przez kilka dni. Chociaż wysoka gorączka niejednokrotnie wzbudza spory niepokój u rodziców, to dla samego dziecka nie jest uciążliwa i nie wpływa niekorzystnie na jego samopoczucie. Na szczęście objawy trzydniówki ustępują przeważnie w ciągu tygodnia i wymagają specjalistycznego leczenia, dzięki czemu maluch szybko wraca do pełni sił i normalnego funkcjonowania.
Bibliografia:
- Popielska J., Marczyńska M., Wysypki plamisto-grudkowe w infekcjach wirusowych, Pediatria po Dyplomie, 2016, 01.
- Rudkowski Z., Choroby zakaźne i pasożytnicze u dzieci, red. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2013.
- Gajewski P., Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2022.
- Popielska J., Marczyńska M., Wysypki plamisto-grudkowe w infekcjach wirusowych, Pediatria po Dyplomie, 2016 01.
- Lachowicz M., Choroby wirusowe wieku dziecięcego – trzydniówka oraz choroba dłoni, stóp i jamy ustnej, Aptekarz Polski 2021, nr 180, s. 25–29.