Jak nawadniać dziecko przy gorączce?

Gorączka to ogólnoustrojowy objaw, który powszechnie występuje podczas choroby u dzieci. Temperatura ciała powyżej 38°C istotnie wspiera pracę układu odpornościowego, ponieważ stwarza niekorzystne warunki do namnażania się drobnoustrojów chorobotwórczych. Zwiększa jednak ryzyko odwodnienia organizmu, co jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci. Z tego powodu rodzice powinni zwracać szczególną uwagę na prawidłową podaż płynów u maluchów. Jak dbać o nawadnianie dziecka z gorączką?

Gorączka u dziecka – prawidłowe postępowanie

Jeżeli Twoje dziecko ma gorączkę, stosuj się do zaleceń lekarza pediatry. Dotyczy to w szczególności podawania leków przeciwgorączkowych i innych preparatów, których rodzice dzieci poniżej 3. roku życia nie powinni stosować na własną rękę. Dodatkowo należy zadbać o:

• zapewnienie dziecku komfortowych warunków do snu i wypoczynku,
• obserwację ogólnego stanu zdrowia dziecka,
• systematyczne mierzenie temperatury,
• ubieranie malucha w lekką, przewiewną odzież,
• stosowanie chłodnych okładów na czoło i kark,
• wietrzenie pokoju,
• regularne nawadnianie.

Potrzebujesz więcej informacji na ten temat? Sprawdź wszystko, co musisz wiedzieć, gdy dziecko ma gorączkę.

Pocenie się przy gorączce a ryzyko odwodnienia

Woda stanowi większą część masy ciała prawidłowo nawodnionego człowieka. Dla przykładu ciało dziecka do 2. roku życia składa się w ok. 78% z wody. Nawodnienie organizmu odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu wszystkich układów i narządów. Wpływa m.in. na:

• utrzymanie równowagi elektrolitowej – czyli prawidłowej objętości płynów ustrojowych i równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie,
• transport tlenu i składników odżywczych do komórek – woda to główny składnik krwi,
• usuwanie toksyn z organizmu – poprzez pot i mocz woda pomaga wydalać szkodliwe produkty przemiany materii,
• prawidłową pracę mózgu – wspiera pamięć oraz koncentrację,
• utrzymywanie prawidłowej temperatury ciała – pocenie się przy gorączce stanowi naturalny sposób na obniżenie ciepłoty ciała. 

Wzmożona potliwość może powodować odwodnienie organizmu, a więc zaburzać wszystkie wymienione wyżej procesy. Z tego względu należy dbać o prawidłową podaż płynów w trakcie gorączki. 

Odwodnienie organizmu przy gorączce – pozostałe przyczyny

Ponieważ człowiek traci wodę w wyniku oddawania moczu, a także poprzez skórę i drogi oddechowe, już sama gorączka u dziecka bez innych objawów może prowadzić do odwodnienia. Do takiego stanu dodatkowo może przyczynić się:

• zwiększona częstość oddechów,
• problemy żołądkowo-trawienne: biegunka, wymioty,
• częstsze oddawanie moczu.

Czym grozi odwodnienie u dziecka z gorączką?

W przypadku dzieci, które mają znacznie mniejszą masę ciała od osób dorosłych, nawet niewielka utrata płynów w organizmie może prowadzić do odwodnienia. Wystarczy, że ubytek wynosi 2-4% masy ciała dziecka. Jeszcze poważniejsza w skutkach jest utrata wody z organizmu powyżej 5% masy ciała. Stan ten zagraża zdrowiu, a nawet życiu dziecka, ponieważ powoduje m.in.:

• zaburzone funkcjonowanie układu nerwowego, w tym nieprawidłowe skurcze mięśnia sercowego,
• nieprawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego, co prowadzi np. do gwałtownego spadku ciśnienia krwi,
• problemy z nerkami, które nie mogą oczyszczać organizmu z toksyn.

Przy skrajnym odwodnieniu u dzieci wzrasta ryzyko wystąpienia tzw. wstrząsu hipowolemicznego. To stan nagłego zagrożenia życia, który wynika z nagłego spadku objętości płynów ustrojowych w organizmie.

Objawy odwodnienia u dzieci

Często spotykane osłabienie po gorączce to jeden z objawów odwodnienia u dzieci. Zazwyczaj towarzyszą mu również inne skutki odwodnienia, takie jak:

• suchość w ustach,
• drażliwość,
• płacz bez łez,
• obniżone napięcie skóry,
• zapadnięte gałki oczne,
• oddawanie ciemnego moczu o silnym zapachu,
• zaparcia,
• przyspieszone bicie serca
• utrata przytomności (w skrajnych przypadkach).

H2: Zapotrzebowanie na płyny u dziecka

Ze względu na potencjalne zagrożenia, jakie stwarza odwodnienie organizmu u najmłodszych, bardzo ważne jest prawidłowe nawadnianie dziecka z gorączką. U dzieci podstawowe zapotrzebowanie na płyny oblicza się na podstawie masy ciała.

Waga dziecka	Zapotrzebowanie na płyny w ciągu doby	Przykład
Poniżej 10 kg	100 ml / 1 kg	Dziecko o wadze 9 kg potrzebuje 900 ml płynów na dobę
10-20 kg	1000 ml + 50 ml na każdy 1 kg powyżej 10 kg masy ciała	Dziecko o wadze 17 kg potrzebuje 1350 ml płynów na dobę
Powyżej 20 kg	1500 ml + 20 ml na każdy 1 kg powyżej 20 kg masy ciała	Dziecko o wadze 25 kg potrzebuje 1600 ml płynów na dobę

 

Miej na uwadze, że równie groźne co odwodnienie organizmu jest podawanie dziecku zbyt dużych ilości wody. Może prowadzić do tzw. zatrucia wodnego, które skutkuje zbyt niskim poziomem sodu w organizmie.

Jak nawodnić dziecko podczas gorączki?

Jak nawodnić dziecko, by poprawić samopoczucie maluszka i przyspieszyć jego powrót do zdrowia? Zalecamy regularne podawanie płynów w małych ilościach. Dziecko powinno pić co najmniej co 2 godziny. A co pić przy gorączce? Podstawę nawadniania dziecka podczas gorączki powinna stanowić woda o temperaturze pokojowej. Dodatkowe źródła płynów to np.:

• zupy, 
• napary ziołowe, 
• niektóre warzywa i owoce, takie jak ogórek, pomidor, arbuz, truskawki, melon.

Jeśli lekarz nie widzi przeciwwskazań, możesz podawać także mleko przy gorączce. Oprócz czystego mleka krowiego możesz wypróbować także zupy mleczne, rozwodnione kaszki lub jogurty. Dzieci karmione piersią też powinny być dodatkowo nawadniane.

Nawadnianie dziecka przy gorączce – dalsze postępowanie

Podczas gorączki monitoruj nawodnienie dziecka, m.in. częstość oddawania moczu i wyżej wymienione objawy odwodnienia. Jeśli pomimo podawania płynów u dziecka nadal występują skutki odwodnienia, koniecznie skonsultuj się z pediatrą. Lekarz doradzi Ci, co pić przy gorączce i co na odwodnienie organizmu zadziała najlepiej. Mogą być to specjalne preparaty nawadniające dla dzieci, które są dostępne w aptekach.

Czego nie podawać dziecku do picia podczas gorączki?

W trakcie gorączki odradzamy podawanie maluchom słodkich napojów gazowanych i soków owocowych. Mogą działać drażniąco na przewód pokarmowy i wywoływać wymioty lub biegunki, które dodatkowo przyczyniają się do odwodnienia organizmu. 

Jak nawadniać dziecko, gdy nie chce pić?

Ze względu na złe samopoczucie podczas gorączki dzieci mogą nie mieć apetytu ani nie czuć pragnienia. W takiej sytuacji nie zmuszaj malca do jedzenia, a skup się przede wszystkim na nawadnianiu. 

• Dbaj o ogólny dobrostan dziecka podczas gorączki, np. o jego komfort termiczny i spokojne warunki do wypoczynku. Lepsze samopoczucie może zachęcić malucha do przyjmowania płynów.
• Na ogół dzieci nie protestują, gdy stopniowo podaje im się niewielkie ilości wody do buzi, np. łyżeczką albo strzykawką. 
• Rozcieńcz w wodzie małą ilość soku, który nada jej bardziej atrakcyjny smak i zapach.
• Jeżeli zalecił podawanie dziecku elektrolitów, zapytaj specjalistę o warianty smakowe dla najmłodszych. Klasyczne preparaty nawadniające są słone i przez to mogą zniechęcać do spożycia.

Jeżeli mimo stosowania wymienionych wyżej sposobów dziecko nadal nie chce pić, skonsultuj się z lekarzem, jak nawodnić organizm w inny sposób. Być może konieczna będzie kroplówka w szpitalu.

Jak nawadniać dziecko przy gorączce – podsumowanie

Podczas gorączki wzrasta ryzyko odwodnienia organizmu, które negatywnie wpływa na zdrowie i samopoczucie dziecka. Dlatego jeśli Twój malec gorączkuje, zapewnij mu nie tylko odpoczynek, ale również prawidłowe nawadnianie. Dbaj o regularne podawanie płynów, nawet jeśli dziecko samo nie wyraża chęci do picia. Weź pod uwagę jego zapotrzebowanie na wodę i obserwuj, czy nie występują u niego objawy odwodnienia. Jeśli zauważysz niepokojące symptomy lub maluch nie daje się nakłonić do picia wody, skontaktuj się z lekarzem. 

Źródła:

• Jagieła, Jolanta, and Dorota Kochman, Gorączka u dzieci-charakterystyka zaburzenia. Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu 8.1 (2023): 116-139.
• Leśniczak, Beata, i Danuta Małańczuk, Skutki odwodnienia dla dziecka i matki karmiącej, Położna Nauka i Praktyka, t. 51, 3, 2020, s. 29–32.
• https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175394,goraczka [Dostęp: 13.02.2024]
• https://pediatria.wum.edu.pl/sites/pediatria.wum.edu.pl/files/plynoterapia_u_dzieci_iii.pdf [Dostęp: 13.02.2024]
• https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/pij-wiecej-wody [Dostęp: 13.02.2024]