Gorączka to objaw obserwowany głównie u dzieci, związany m.in. z infekcjami bakteryjnymi lub wirusowymi. W większości przypadków są to krótkie, kilkudniowe epizody, które ustępują samoistnie lub po wdrożeniu odpowiedniego leczenia. Zdarza się jednak, że organizm dziecka reaguje gorączką nawet wtedy, gdy nie walczy z infekcją. Czy gorączka u dziecka może być ze stresu i silnych emocji?
Jak organizm dziecka reaguje na stres?
Stres to naturalna reakcja organizmu dziecka na czynnik, który może stanowić dla niego zagrożenie. W efekcie uruchamiane są mechanizmy obronne, takie jak wydzielanie hormonów stresu: adrenaliny i kortyzolu. Substancje te przygotowują ciało dziecka do szybkiej reakcji, przyspieszając akcję serca, podnosząc ciśnienie krwi i zwiększając napięcie w mięśniach. Ma to na celu poprawę zdolności do reagowania na zagrożenie. Niekiedy może dojść też do podwyższenia temperatury ciała, która jest efektem wzrostu aktywności metabolicznej organizmu.
Gorączka ze stresu u dziecka – kiedy występuje?
O gorączce ze stresu u dziecka, określanej także jako gorączka psychogenna, mówimy wtedy, gdy podwyższona temperatura ciała stanowi reakcję organizmu malucha na stres. Może pojawić się w wyniku intensywnych przeżyć, takich jak strach, lęk, niepokój czy napięcie związane z sytuacjami społecznymi (np. egzaminami, wystąpieniami publicznymi). Czasami jest też wynikiem przewlekłego stresu, związanego np. z trudnymi relacjami w rodzinie lub traumatycznymi doświadczeniami. Co ważne, gorączce stresowej u dzieci nie towarzyszą inne oznaki infekcji takie jak katar, kaszel czy ból mięśni.
Gorączka i stan podgorączkowy ze stresu u dziecka – kiedy powinny wzbudzić niepokój?
Każde dziecko inaczej reaguje na bodźce stresujące. U jednych maluchów intensywny stres spowoduje stan podgorączkowy (37,1-38°C), u innych krótkotrwałą gorączkę, a u pozostałych nie wpłynie w ogóle na wzrost temperatury ciała. O ile jednorazowy epizod gorączki stresowej nie powinien zwykle budzić niepokoju, o tyle na szczególną uwagę zasługuje gorączka lub stan podgorączkowy, które utrzymują się przez dłuższy czas, pojawiają się bez wyraźnej przyczyny stresowej lub towarzyszą im inne objawy, takie jak silny ból, trudności w oddychaniu, osłabienie czy senność.
Taki stan wymaga konsultacji z lekarzem i ustalenia źródła problemu, ponieważ może świadczyć o:
- toczącej się infekcji w organizmie dziecka;
- chorobie autoimmunologicznej lub nowotworowej;
- obecności pasożytów.
Sprawdź też: stan podgorączkowy a gorączka – poznaj różnice.
Gorączka stresowa u dzieci – objawy
Wzmożone wydzielanie adrenaliny i kortyzolu stymuluje układ odpornościowy dziecka do walki, czego efektem może być podwyższenie temperatury ciała oraz takie objawy jak:
- przyspieszenie oddechu i tętna;
- rozszerzenie źrenic;
- obniżona wrażliwość na bodźce bólowe;
- podwyższona potliwość;
- zwiększone napięcie mięśniowe;
- trudności w koncentracji;
- zaburzenia nerwowe;
- obniżenie nastroju;
- zmniejszony apetyt;
- problemy ze snem.
Objawy gorączki stresowej u dzieci zazwyczaj ustępują po złagodzeniu czynnika wywołującego tzw. reakcję walki lub ucieczki. Długotrwały stres może jednak osłabić układ odpornościowy dziecka, zwiększając podatność na infekcje, problemy trawienne, stany lękowe, a nawet depresję.
Gorączka z emocji u dzieci – jak zdiagnozować?
Gorączka ze stresu u dziecka, która utrzymuje się przez długi czas, wymaga konsultacji z lekarzem rodzinnym lub pediatrą. Po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu medycznego lekarz może skierować dziecko na dalsze badania, w tym:
- badania krwi (m.in. poziom adrenaliny i kortyzolu);
- badania obrazowe (USG lub tomografię komputerową).
Po wykluczeniu przyczyn zdrowotnych czasami konieczna może być też konsultacja z lekarzem psychiatrą lub psychologiem dziecięcym, który oceni stan emocjonalny dziecka i pomoże zidentyfikować źródło stresu. Terapeuta wskaże odpowiednie techniki relaksacyjne, ćwiczenia oddechowe lub inne metody terapeutyczne, które pomagają zmniejszyć poziom lęku i napięcia emocjonalnego.
Leczenie gorączki u dziecka z przemęczenia
Bez względu na przyczynę wzrostu temperatury ciała u dziecka postępowanie terapeutyczne zawsze należy rozpocząć od dobrego nawodnienia i odpowiedniego odżywienia dziecka. W przypadku gorączki związanej z przemęczeniem ważne jest zapewnienie dziecku odpoczynku i odpowiedniej ilości snu, aby jego organizm mógł w pełni się zregenerować. Należy unikać przy tym nadmiernej aktywności fizycznej oraz sytuacji stresowych, które mogą nasilać objawy.
W zależności od stopnia nasilenia gorączki można zastosować też chłodne okłady na czoło, kark lub nadgarstki, jak również utrzymać komfortową temperaturę w pomieszczeniu (21-22°C). Warto również stale monitorować temperaturę ciała dziecka i w razie potrzeby zastosować leki przeciwgorączkowe, takie jak paracetamol lub ibuprofen, zgodnie z zaleceniami lekarza oraz w dawce dostosowanej do wagi dziecka.
Jeżeli wskazane metody leczenia nie przynoszą rezultatu, lekarz może zlecić wdrożenie terapii przyczynowej, obejmującej m.in.:
- eliminację czynników stresowych;
- działania psychoterapeutyczne (psychoterapia poznawczo behawioralna, terapia rodzinna, treningi umiejętności społecznych);
- wsparcie farmakologiczne w postaci leków uspokajających lub przeciwlękowych, dostosowanych do wieku i indywidualnych potrzeb dziecka. Do tej grupy należą np. leki z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI).
Dowiedz się, czego nie robić, kiedy dziecko ma gorączkę.
Gorączka ze stresu u dziecka – jak zapobiec?
Gorączka psychogenna u dziecka to stan, któremu rodzice mogą zapobiec poprzez skuteczne zarządzanie stresem, a także zapewnienie swoim pociechom odpowiednich warunków do rozwoju emocjonalnego i fizycznego. Najważniejsze kwestie pod tym względem to:
- odpowiednia dieta – zbilansowana dieta bogata w witaminy, minerały i składniki odżywcze pomaga dziecku utrzymać zdrowie fizyczne i psychiczne, zwiększając tym samym jego odporność na stres;
- utrzymanie stałego harmonogramu dnia – regularność w porach snu, posiłków i aktywności sprawia, że dziecko czuje się bezpiecznie i jest mniej narażone na stres;
- aktywność fizyczna – codzienne zabawy na świeżym powietrzu i czas na rozwijanie pasji sportowych pomagają w rozładowaniu napięcia u najmłodszych oraz poprawie ich samopoczucia;
- odpowiednia ilość snu – warto zadbać o to, aby dziecko spało wystarczająco długo, a jego sen był spokojny i niezakłócony;
- unikanie stresujących sytuacji – nadmiar obowiązków szkolnych, presja bycia najlepszym wśród rówieśników czy nieporozumienia w rodzinie mogą obciążać psychikę dziecka, co prowadzi do wzrostu poziomu stresu, a w konsekwencji może nawet wywołać gorączkę psychogenną;
- unikanie nadmiaru bodźców – coraz częściej źródłem stresu u najmłodszych są nowoczesne technologie, w tym telewizja, gry komputerowe i media społecznościowe, mogą być źródłem stresu. Ograniczenie czasu spędzanego przed ekranem na rzecz rozwijania umiejętności sportowych może pomóc w redukcji nadmiernego pobudzenia psychicznego oraz stresu;
- wsparcie emocjonalne ze strony dorosłych – dziecko, które ma okazję rozmawiać z rodzicami o swoich uczuciach i emocjach, a także wie, że dorośli reagują na jego potrzeby, czuje się bezpiecznie i lepiej radzi sobie ze stresem.
Gorączka z emocji u dziecka – podsumowanie
Gorączka stresowa u dzieci to reakcja organizmu na lęk, stres lub inne silne emocje, takie jak presja szkolna czy problemy rodzinne. Objawia się podwyższoną temperaturą ciała, wzmożoną potliwością i napięciem mięśniowym, jak również przyspieszonym oddechem. Leczenie gorączki stresogennej u dzieci polega na eliminacji czynników stresowych, zapewnieniu odpoczynku i odpowiedniego nawodnienia. Gorączka utrzymująca się dłuższy czas lub niezwiązana z czynnikiem stresowym wymaga konsultacji z lekarzem i wdrożenia szerszej diagnostyki.
Bibliografia:
- Miernik-Jaeschke M., Zaburzenia lękowe u dzieci i młodzieży, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/psychiatria/81304,zaburzenia-lekowe-u-dzieci-i-mlodziezy, dostęp online: 10.12.2024.
- Nitsch-Osuch A., Gorączka niejasnego pochodzenia u dzieci, pod red. Życińska K., Wardyna K. A, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2014.
- Williams J., Bellamy R., Gorączka o nieustalonej etiologii, https://podyplomie.pl/medycyna/27062,goraczka-o-nieustalonej-etiologii, dostęp online: 10.12.2024.