Gorączka i wysypka u dziecka – przyczyny i sygnały, kiedy iść do lekarza

Gorączka i wysypka u dziecka to objawy, które zwykle budzą niepokój wśród rodziców. Choć często są wynikiem niegroźnych infekcji, w niektórych przypadkach mogą wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne, wymagające szybkiej interwencji. Jak rozpoznać źródło dolegliwości i kiedy iść do lekarza z dzieckiem, aby uniknąć potencjalnych powikłań?

Wysypka z gorączką u dziecka – o czym mogą świadczyć?

Podwyższona temperatura ciała w połączeniu z wysypką mogą być sygnałem różnych infekcji i stanów chorobowych u najmłodszych. Choć nie zawsze oznacza poważny problem, nie należy bagatelizować tych objawów. Ważne, aby uważnie obserwować wygląd wysypki, jej lokalizację oraz pozostałe objawy. Może to pomóc w szybszej identyfikacji źródła dolegliwości i podjęcia odpowiednich kroków, które ułatwiają właściwą reakcję. 

Dowiedz się więcej na temat: stan podgorączkowy a gorączka. 

Trzydniówka u dzieci (rumień nagły)

Rumień nagły, inaczej określany jako trzydniówka lub gorączka trzydniowa, to infekcja wirusowa, która najczęściej dotyka dzieci do 2. roku życia.

Trzydniówkę wywołuje głównie wirus opryszczki HHV-6, a rzadziej wirus HHV-7.

• Choroba charakteryzuje się nagłym początkiem z wysoką gorączką, która utrzymuje się zwykle około 3 dni i może przekraczać 40°C.
• Po ustąpieniu gorączki pojawia się charakterystyczna bladoróżowa, plamisto-grudkowa wysypka. Początkowo obejmuje tułów, plecy i brzuch, a następnie może rozprzestrzenić się na szyję, ramiona i czasem twarz.
• Wysypka po gorączce nie swędzi, nie boli i znika zwykle samoistnie po 1-2 dniach.
• Trzydniówce mogą towarzyszyć też dodatkowe objawy, takie jak drażliwość, ból gardła, powiększone węzły chłonne czy łagodna biegunka.​

Gorączka trzydniowa zazwyczaj nie wymaga specjalistycznego leczenia. Najważniejsze jest obniżanie gorączki, aby złagodzić nieprzyjemne objawy.

Szkarlatyna

Szkarlatyna, inaczej płonica, to infekcja bakteryjna wywołana przez paciorkowca beta-hemolizującego grupy A (Streptococcus pyogenes) Choroba najczęściej dotyka dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale niekiedy może wystąpić również u dorosłych.

• Objawy szkarlatyny zaczynają się nagle i na początku obejmują wysoką gorączkę (39–40°C) oraz silny ból gardła, który może utrudniać przełykanie.
• Po kilku godzinach lub dniach od wystąpienia gorączki pojawia się drobna, szkarłatnoczerwona wysypka o chropowatej strukturze.
• Wysypka rozpoczyna się na tułowiu, klatce piersiowej i szyi, po czym rozprzestrzenia się na resztę ciała. Często towarzyszy jej tzw. trójkąt Fiłatowa – obszar twarzy bez wysypki nad górną wargą.

Płonica wymaga leczenia antybiotykami (penicyliną lub amoksycyliną), które eliminują paciorkowce i zapobiegają powikłaniom.

Ospa wietrzna

Ospa wietrzna to powszechna choroba zakaźna wieku dziecięcego wywoływana przez wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV), która najczęściej dotyczy dzieci przed 10. rokiem życia.

• Choroba zaczyna się od wysokiej gorączki oraz ogólnego osłabienia. Po kilku dniach pojawia się charakterystyczna wysypka.
• Początkowo na skórze widoczne są czerwone plamki, które przekształcają się w pęcherzyki wypełnione płynem, a następnie pękają, tworząc strupy. Wysypka może występować na całym ciele, w tym na twarzy i błonach śluzowych.
• Wysypce zwykle towarzyszy intensywny świąd, który można złagodzić poprzez stosowanie preparatów chłodzących i łagodzących.

Ospa wietrzna zwykle przebiega łagodnie, jednak w przypadku dzieci z obniżoną odpornością, mogą wystąpić powikłania, takie jak zapalenie płuc czy infekcje skóry.

Różyczka

Różyczka to wirusowa choroba zakaźna, która w większości przypadków przebiega łagodnie, szczególnie u dzieci. Infekcję wywołuje wirus różyczki, który rozprzestrzenia się drogą kropelkową.

• Różyczka zaczyna się od łagodnej gorączki, bólu gardła oraz powiększenia węzłów chłonnych za uszami i na szyi.
• Z czasem na twarzy pojawia się też różowa, plamista wysypka, która szybko rozprzestrzenia się na tułów i kończyny.
• Wysypka nie powoduje swędzenia, ale może być dość rozległa i utrzymywać się przez kilka dni.
• Pozostałe objawy choroby to bóle stawów, zwłaszcza u starszych dzieci.

Odra

Odra to infekcja wirusowa wywoływana jest przez wirus odry, który rozprzestrzenia się drogą kropelkową.

• Choroba zaczyna się od wysokiej gorączki, kaszlu, kataru, zapalenia spojówek oraz charakterystycznych plamek Koplika na błonie śluzowej jamy ustnej (małe, białe plamki).
• Po kilku dniach gorączki pojawia się wysypka plamista, która zaczyna się za uszami i rozprzestrzenia się na twarz, tułów i kończyny.
• Wysypka towarzysząca odrze jest czerwona i zlewa się w większe skupiska.

Nieleczona odra u dzieci może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie płuc, zapalenie mózgu czy zapalenie ucha środkowego.

Zakażenie meningokokowe

Zakażenie meningokokowe to poważna choroba bakteryjna, która może prowadzić do sepsy i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Zakażenie wywołuje bakteria Neisseria meningitidis, która rozprzestrzenia się drogą kropelkową.

• Choroba zaczyna się od gwałtownego wzrostu temperatury ciała (często powyżej 39°C) oraz silnych bólów głowy i szyi.
• Wysypka przy zakażeniu meningokokowym jest plamista lub krwotoczna i nie blednie pod naciskiem. Wysypka szybko rozprzestrzenia się po całym ciele dziecka, stanowiąc objaw alarmowy dla rodzica.
• Zakażeniu mogą towarzyszyć też takie objawy jak nudności, wymioty, zaburzenia świadomości oraz sztywność karku.

Zakażenie meningokokowe wymaga natychmiastowej interwencji medycznej i leczenia antybiotykami, aby zapobiec powikłaniom i śmierci.

Choroba Kawasaki

Choroba Kawasaki to zapalenie naczyń krwionośnych, które najczęściej dotyka dzieci poniżej 5. roku życia.

• Choroba rozpoczyna się od wysokiej gorączki, która utrzymuje się co najmniej 5 dni, a także pojawienia się specyficznej wysypki.
• Wysypka może obejmować całe ciało, w tym dłonie, stopy, a także okolice genitaliów.
• Niekiedy u dziecka widać też zmiany na błonach śluzowych jamy ustnej (zaczerwienienie warg, „truskawkowy” język), zaczerwienienie spojówek, obrzęk rąk i stóp oraz powiększenie węzłów chłonnych.

Choroba Kawasaki wymaga pilnej diagnostyki i leczenia, ponieważ bez podjęcia odpowiedniej terapii może prowadzić do poważnych powikłań sercowych, takich jak tętniaki tętnic wieńcowych.

Kiedy do lekarza z gorączką i wysypką? Wskazania do konsultacji lekarskiej

Sygnały, które powinny skłonić rodziców do pilnej wizyty u lekarza, to przede wszystkim:

• plamista, czerwona wysypka, która rozprzestrzenia się na całym ciele, szczególnie jeśli pojawia się nagle i towarzyszy jej  gorączka powyżej 39°C, która nie ustępuje mimo podawania leków przeciwgorączkowych;

• gorączka utrzymująca się powyżej 3 dni, zwłaszcza jeśli towarzyszą jej inne niepokojące objawy, jak osłabienie, odwodnienie, brak apetytu, biegunka czy wymioty;
• wysoka gorączka, która nie reaguje na leki;
• silny ból głowy, zaburzenia świadomości lub napady drgawkowe, które mogą wskazywać na poważne infekcje, np. zakażenie meningokokowe;
• objawy odwodnienia, takie jak suchy język, brak łez, skąpe oddawanie moczu;
• gorączka i wysypka u dziecka poniżej 3. miesiąca życia.

Zobacz, jak nawadniać dziecko przy gorączce.

Wysypka z gorączką u dziecka – podsumowanie

Gorączka i wysypka u dziecka to objawy, które mogą mieć związek z chorobami wirusowymi, takimi jak trzydniówka, ospa wietrzna, różyczka czy odra. Infekcje przebiegają zwykle bez komplikacji, ale wymagają odpowiedniego leczenia objawowego. Gorączka powyżej 39°C i charakterystyczna wysypka mogą wskazywać jednak na poważniejsze schorzenia, takie jak szkarlatyna, zakażenie meningokokowe czy choroba Kawasaki. W przypadku wątpliwości co do przebiegu choroby czy nasilenia objawów zawsze warto skonsultować się z lekarzem.

Bibliografia

1. Kordek A., Kordek M., Gorączka u małego dziecka – od urodzenia do 5 roku życia, Pediatria po Dyplomie 2020, nr 4.
2. Popielska J., Marczyńska M., Wysypki plamisto–grudkowe w infekcjach wirusowych, Pediatria po Dyplomie 2016, nr 1.
3. Williams J., Bellamy R., Gorączka o nieustalonej etiologii, Medycyna po Dyplomie 2009, nr 11.